"Beskid Mały to dziecko piękne, miłe, powabne i zajmujące, w dobra przyrodzone uposażone,
uwagi, poznania i miłości godne, którego jedynym defektem, ściągającym nań niechęć niesłuszną, jest to, że jest niższe wzrostem od innej braci beskidzkiej".
Kazimierz Sosnowski
Beskid Mały — od zawsze niedoceniany w kręgach turystycznych. Nie posiada wysokich szczytów, skalistych turni, egzotycznych zabytków. Zwykle mijany jest w podróży w Beskid Śląski czy Żywiecki, przytłumiony sławą Baraniej czy Babiej Góry. Istny beskidzki kopciuszek.
A jednak potrafi zadziwić stromizną swych stoków, wychodniami skalnymi, malowniczymi zbiornikami wodnymi, a nade wszystko wspaniałymi widokami zarówno na otaczające pasma górskie, jak i leżące u jego stóp pogórze.
Przewodnik "Beskid Mały" obejmuje teren wieloboku wyznaczonego przez podgórskie miasta: Bielsko-Białą, Żywiec, Suchą Beskidzką, Wadowice, Andrychów. Zatem obejmuje swym zasięgiem także Czeretniki, czyli Pasmo Pewelskie i Grupę Żurawnicy, które to pasma geografowie najchętniej by widzieli w Beskidzie Makowskim (zwanym przez niektórych Średnim). Inni twierdzą, że Kotlina Rzycka to już Pogórze Śląskie, jeszcze inni w okolicach Mucharza widzieliby nawet Pogórze Wielickie, za to położoną na wschód od Skawy Jaroszowicką Górę włączają do Beskidu Małego. Gdy na dodatek uświadomimy sobie, że geologia traktuje Beskid Mały i Śląski jako całość, to już śmiało możemy powtórzyć za Sokratesem: Wiem, że NIC nie wiem.
Autor zajął tedy stanowisko pragmatyczne i uznał za Beskid Mały obszar, nazywany tak przez turystów, rozpościerający się między dolinami Białej i Skawy i położony na północ od linii kolejowej Żywiec – Sucha.
Opisano kolejno
1. Grupę Magurki Wilkowickiej (909 m) z Czuplem (933 m) i Chrobaczą Łąką (828 m)
2. Grupę Kocierza (879 m) z Żarem (761 m) i Pasemkiem Bukowskim
3. Grupę Łamanej Skały (929 m) z Potrójną (884 m) i Pasemkiem Łysiny
4. Masyw Leskowca (922 m) z Jaworzyną (Groń Jana Pawła II, 890 m) i Pasemkiem Bliźniaków
5. Grupę Żurawnicy (734m). (Tu, niestety, boli brak wzmianki o Europejskim Biurze d/s Powiększania Wyobraźni z siedzibą w Kukowie)
6. Czeretniki (Pasmo Pewelskie) z Bąkowem (766 m) i Gachowizną (758 m)
Spis treści
Od autora
Topografia
Hydrografia
Geologia
Jaskinie
Klimat
Flora
Fauna
Z kart historii
Prehistoria; Średniowiecze; Protestantyzm; Komorowscy i inne rody szlacheckie; Galicja; I wojna światowa; II Rzeczpospolita; II wojna światowa; Czasy powojenne
Z życia ludu
Osadnictwo i sytuacja mieszkańców wsi; Etnografia; Gospodarowanie; Rzemiosło i przemysł; Folklor
Zbójnictwo
Historia turystyki
Komunikacja
Szlakami Jana Pawła II
Beskidzki świat Emila Zegadłowicza
SZLAKI TURYSTYCZNE
Grupa Magurki Wilkowickiej
1 S . Bielsko-Biała Kopiec Lipnicki – przełęcz U Panienki
2 N . Bielsko-Biała Kopiec Lipnicki – Gaiki – przełęcz Przegibek – Magurka Wilkowicka
3 C . Bielsko-Biała Straconka – Cupel – Gaiki – Groniczki – przełęcz U Panienki
4 S . Bielsko-Biała Straconka Podlas – przełęcz Przegibek
5 Z . Bielsko-Biała Straconka – Magurka Wilkowicka
6 Ż . Bielsko-Biała Straconka – Łysa Przełęcz – Rogacz – Magurka Wilkowicka
7 C . Bielsko-Biała Leszczyny – Łysa Góra – Łysa Przełęcz – Magurka Wilkowicka
8 S . Bielsko-Biała Mikuszowice – Łysa Przełęcz
9 C . Bielsko-Biała Mikuszowice – Rogacz – Magurka Wilkowicka
1 0 S . Wilkowice – Rogacz – Magurka Wilkowicka
1 1 Z . Wilkowice – Magurka Wilkowicka
1 2 S . Wilkowice – Skała Czarownic – Magurka Wilkowicka
1 3 C . Łodygowice – polana Przysłop – Wysokie Siodło
1 4 Z . Łodygowice – przełęcz Klimczaki – Czernichów
1 5 Ż . Mała Tresna – przełęcz Klimczaki – polana Przysłop
1 6 N . Czernichów – Suchy Wierch – Wysokie Siodło – Czupel – Magurka Wilkowicka
1 7 C . Międzybrodzie Bialskie – Wysokie Siodło
1 8 Ż . Międzybrodzie Bialskie – Fliski – Magurka Wilkowicka
1 9 N . Międzybrodzie Bialskie – osiedle Nowy Świat
2 0 Z . Żarnówka Mała zapora w Porąbce – Żarnówka Duża – osiedle Nowy Świat – Nowy Świat – Gaiki
2 1 Ż . Żarnówka Mała zapora w Porąbce – Chrobacza Łąka – przełęcz U Panienki
2 2 C . Żarnówka Mała zapora w Porąbce – Zasolnica – Chrobacza Łąka – przełęcz U Panienki
2 3 N . Żarnówka Mała zapora w Porąbce – Kozy
2 4 N Z . Porąbka – ruiny zamku Wołek
2 5 Ż . Kozy – przełęcz U Panienki
Grupa Kocierza (Szerokiej)
2 6 N Z . Oczków – Rozstaje pod Kościelcem
2 7 Ż . Oczków Zadziele – Rozstaje pod Kościelcem
2 8 N . Czernichów – Rozstaje pod Kościelcem – Jaworzyna – przełęcz Przysłop Cisowy
2 9 S . Czernichów – Międzybrodzie Żywieckie
3 0 Ż . Międzybrodzie Żywieckie – Rozdroże w Głębokim – Las Czarnoci – Rozstaje pod Kościelcem
3 1 Z . Międzybrodzie Żywieckie – Przełęcz Isepnicka – Żar
3 2 S . Międzybrodzie Żywieckie – Żar
3 3 C . Żarnówka Mała zapora w Porąbce – Żar – Kiczera – Przełęcz Isepnicka – przełęcz Przysłop Cisowy – Kocierz – Błasiakówka Przełęcz Kocierska
3 4 S . Kozubnik – rozstaje pod Żarem
3 5 Ż . Porąbka – Kiczera
3 6 Z . Żarnówka Mała zapora w Porąbce – Porąbka – Bukowski Groń – Przełęcz Bukowska – Przełęcz Targanicka (Beskid) – Błasiakówka Przełęcz Kocierska
3 7 N . Porąbka – Bukowiec – Przełęcz Bukowska
3 8 Ż . Targanice – Złota Góra – Przełęcz Bukowska
3 9 Ż . Wielka Puszcza Roztoka – Przełęcz Bukowska
4 0 Ż . Wielka Puszcza Roztoka – Kiczera
Grupa Łamanej Skały
4 1 Ż . Pracica – Rozstaje Anuli
4 2 S . Praciaki – Potrójna
4 3 Ż . Targanice – Jawornica – Potrójna – Chatka „Pod Potrójną” – Rozstaje Anuli
4 4 S . Nowa Wieś – Warownia nad Traktem – Przełęcz Kocierska
4 5 C . Błasiakówka – Przełęcz Kocierska – Potrójna – Rozstaje Anuli
4 6 Z . Błasiakówka – Kocierz Górny – Łysina – przełęcz Przystopek – Rozstaje Anuli
4 7 N Z . Łękawica – Przykrzyca – Łysina
4 8 S . Ślemień – Pod Borem – Czarne Działy
4 9 N . Ślemień – przełęcz Przydawki – polana Gałasie – przełęcz Przystopek – Rozstaje Anuli
5 0 Ż . Las – dolina Dusicy – Grota Komonieckiego – Rozstaje Anuli
5 1 Z . Krzeszów Dolny – Smrekowica – Rozstaje Anuli
Masyw Leskowca i Pasemko Bliźniaków
5 2 C . Schronisko PTTK na Leskowcu – Leskowiec – przełęcz Beskidek – Rozstaje Anuli
5 3 S . Rzyki Jagódki – Przełęcz Midowicza – schronisko PTTK na Leskowcu
5 4 Z . Andrychów – Panienka – Gancarz – Groń Jana Pawła II – schronisko PTTK na Leskowcu
5 5 S . Inwałd – Przełęcz Biadasowska – Zagórnik – Kamień (Grapa) – Rzyki
5 6 Ż . Inwałd – Panienka – Ostry Wierch – przełom Choczenki w Kaczynie
5 7 N . Wadowice – Przełęcz Panczakiewicza – Ponikiew – Przełęcz pod Gancarzem – Groń Jana Pawła II — schronisko PTTK na Leskowcu
5 8 S . Wadowice – Goryczkowiec – Gorzeń Górny – Grapa – Czartak
5 9 Ż . Gorzeń Górny – Iłowiec – Łysa Góra – Przełęcz Panczakiewicza – Bliźniaki – przełom Choczenki w Kaczynie
6 0 Ż . Czartak – Żar – Królewizna – schronisko PTTK na Leskowcu
6 1 Z . Jamnik – Suszyce – Królewizna – schronisko PTTK na Leskowcu
6 2 Ż . Mucharz – Jedlicznik – Gronie
6 3 S . Śleszowice – Gronie – Makowe Rozstaje
6 4 N . Tarnawa Górna – Makowe Rozstaje – Makowa Góra – schronisko PTTK na Leskowcu
6 5 C . Krzeszów Górny – Harańczykowa Góra – schronisko PTTK na Leskowcu
6 6 Ż . Krzeszów Dolny – Leskowiec – schronisko PTTK na Leskowcu
Grupa Żurawnicy
6 7 C . Zembrzyce – Koźle – Żmijowa – Żurawnica – Krzeszów Górny
6 8 N Z . Sucha Beskidzka – Jasień – Koźle
6 9 Z . Sucha Beskidzka – Lipska Góra – przełęcz Lipie – Gołuszkowa Góra – Żurawnica – Krzeszów Dolny
7 0 N . Stryszawa – Krzeszów Górny
7 1 S . Stryszawa – Górki – Krzeszów Górny
7 2 N Z . Lachowice Centrum – Bacowa Przełączka – Kuków – Kukowska Gajka – Krzeszów
Czeretniki (Pasmo Pewelskie)
7 3 Ż . Ślemień – Kocurowa Przełączka – Kocońskie Gronie – przełęcz Marcoki – Przełęcz Kocońska – Las
7 4 N . Ślemień – Gachowizna – Hucisko
7 5 N Z . Żywiec Sporysz – Kocurowska Góra – dolina Moszczanki – Rychwałd – Przełęcz Rychwałdzka – Ostry Groń – Przełęcz Ślemieńska – Bąków
7 6 Ż . Jeleśnia – Janikowa Grapa – Bąków – Gachowizna
LEKSYKON MIEJSCOWOŚCI
BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZW TERENOWYCH
