"Pomnażając cokolwiek, powiększamy rzeczywistość, która zaczyna przechodzić wyobraźnię"
Jeremiasz Apollon Hytz
Co może robić w "Betlejemce" grono młodych pracowników nauki, podczas kilkudniowej słoty, gdy już nawet nie chce się pójść po gorzałę, a prognoza bacującego na Hali Gąsienicowej dziadka Stopki brzmi jednoznacznie:
"- hy, gmy idom dołu, pijom wode... Bedzie loć!"
"- hy, gmy idom hore, napiły sie... Bedzie loć!"
"- hy, gmy ni ma ... Bedzie loć!"
Odpowiedź jest prosta - zająć się badaniami naukowymi - każdy zgodnie ze swym powołaniem. Tak też uczyniono. Przytoczona wyżej prognoza dziadka Stopki została poddana badaniom interdyscyplinarnym, zgodnie z metodami badawczymi właściwymi dla danej dyscypliny. W świetle badań dziadek Stopka, bacujący ongiś na Hali Gąsienicowej, gaworzył nie o jakiejś-tam pogodzie, ale wygłosił trzy tezy pendoptyczne dziadka Stopki:
Teza I: "- hy, gmy idom dołu, pijom wode... Bedzie loć!"
Teza II: "- hy, gmy idom hore, napiły sie... Bedzie loć!"
Teza III: "- hy, gmy ni ma... Bedzie loć!"
We wspomnianych badaniach empirycznych wzięto pod uwagę całokształt warunków pendoptycznych, na które złożyły się m. in. szerokość i długość geograficzna, wysokość nad poziomem morza albo jeziora, aktualne podciśnienie baryczne (siła przyciągająca osobnika w kierunku najbliższego baru, mierzona w fullach), zawartość H2S w atmosferze, promil alkoholu we krwi, możliwość przelotnych opadów, natężenie fluidu, kierunek i siła pendu, pora roku i dnia, liczba dni do pierwszego oraz wiele innych...
Badania dowiodły też w sposób nie budzący wątpliwości, że jeden i ten sam imagineskop może powiększyć tę samą wyobraźnię podstawową mniej lub więcej razy, w zależności od całokształtu warunków pendoptycznych.
W taki właśnie mniej więcej sposób, zwykły, prozaiczny opad atmosferyczny stał się katalizatorem powstania nowej, młodej, prężnej, obiecującej dyscypliny naukowej - imagineskopii - nauki o powiększaniu wyobraźni. Badania naukowe w "Betlejemce" były tylko bodźcem we właściwym kierunku poszukiwań. Gdy zaś poszukiwania nabrały pendu, oszołomieni badacze stwierdzili, iż nie są pionierami. Teoretyczne podstawy imagineskopii sformułował był bowiem sto lat przed nimi, zapoznany geniusz z Podhajec Jeremiasz Apollon Hytz (1841-1919). Także w praktyce ludzie od zarania dziejów, w sposób instynktowny, próbowali powiększać swą wyobraźnię za pomocą różnorakich imagineskopów oraz środków imagogennych, nie wiedząc co czynią.
Na terenach górskich, imagineskopy weszły w szersze użycie podczas wędrówek pasterskiej ludności wołoskiej. Siedemnastowieczne źródła wskazują niezbicie na powszechny już fakt używania imagineskopów wykonanych z drewna świerkowego. Niezwykle interesującą notatkę, ponad wszelką wątpliwość świadczącą o używaniu imagineskopu przez ludność góralską w latach siedemdziesią-tych XVII w., znalazł autor w Aktach spraw złoczyńców miasta Żywca. Przytaczamy ją tu w całości:
... ktorzi to beskidnicy, iako to hołota minorum gentiorum w Górze kukowskiey abritium maięcy, na trakcie od oppidum Sucha ku Żiwcowi wiedącym swywole y gwałty czinili, którym Michał, Anioła zagrodnika z Kukowa syn przewodzęcy, wielką zuchwałość okazywał a przechwalał się, iże nigdy go harnicy nie uymą, bo walasskim sposobem przez dziurę po sęku we szczapie smerkowey spoglądając, wsze iakowymś sposobem się ocali. (...) Onże, plebanią w Skawcach naszedłszy, owąż spalił, za co go xiądz Warga publicznie przeklął, po czym iawnie szczęście go odstąpiło y w trzi tydnie, gdy w karczmie w Kukowie piany leżał, kędy dla przyczyny karczmarki z urody słynący zachodzić zwykłbył, a nigdy straży podeyść się nie dawał, tak tedy onę szczapę na śpiącku mu odięli y na kaźń do Żiwca oddali, gdzie był sądzony a zasądzony.
Imagineskop, jakim posługiwali się zbójnicy beskidzcy, będący zwykłym kawałkiem szczapy drewnianej z dziurą po sęku, stał się prototypem słynnego dziś na cały świat imagineskopu Jabcona (zob. Wstęp do imagineskopii, str. 123, rys. 6).
Przy okazji tworzenia teorematów imagineskopii młodym naukowcom z "Betlejemki" udawało się, co ważne, usystematyzować niektóre zagadnienia innych dyscyplin, jak np. problematykę zbójnictwa. Oddajmy głos Śledziowi Otrembusowi Podgrobelskiemu:
"...zbójnictwo nie jest niczym innym jak szczególną, szlachetną formą zbójectwa. Zbójectwo natomiast jest to proceder polegający na przywłaszczaniu sobie mienia ruchomego osób trzecich z użyciem siły lub jej groźby, uprawiany w warunkach gospodarki przedindustrialnej - w przeciwnym bowiem przypadku mówimy o bandytyzmie. W odróżnieniu od rozbójnictwa morskiego, tj. piractwa, korsarstwa, kaperstwa czy bukanierstwa, zbójectwo uprawiane jest zawsze na lądzie. W zależności od rzeźby terenu, w którym zjawisko występuje, mamy do czynienia ze zbójectwem równinnym (zbójectwem) bądź zbójectwem górskim (zbójnictwem). Osoby pochodzenia plebejskiego oddające się zbójectwu górskiemu nazywamy zbójnikami, a ich tryb życia i obyczaje - zbójnickimi.
Zbójników i zbójnictwo dzielimy na: 1. karpackie i 2. pozakarpackie. W zbójnictwie karpackim wyróżniamy: 1.1. hajductwo (Karpaty Południowe), 1.2. opryszkostwo, bieszczadnictwo (Karpaty Wschodnie) oraz 1.3. zbójnictwo właściwe - tatrzańskie i beskidzkie (beskidnictwo), uprawiane w Karpatach Zachodnich.
Niektórzy autorzy próbują opierać systematykę zbójnictwa nie na trudnym niejednokrotnie do ustalenia - z racji znacznej mobilności przedmiotu badań - regionie działania, ale na dużo bardziej pewnym miejscu skazania. Stąd pojęcie zbójnictwa żywieckiego, sądeckiego itd.
W świetle powyższego, wzmiankowany w cytowanym źródle Michał Anioł bez trudu zaliczony być może do grupy zbójników właściwych, ściślej: beskidników żywieckich..."
